O‘ZBEK TILINING XORIJDA O‘QITILISHI: TA’LIM NAZARIYASI VA AMALIYOTI

LINGVOSTATISTIKA – TILSHUNOSLIKNING ZAMONAVIY VA AMALIY SOHASI

2024-05-30T16:50:42+05:00

Tilshunoslikka miqdoriy tahlil metodi sifatida kirib kelgan lingvistik statistika til hodisalarini empirik shaffoflikda tadqiq etish imkonini beradi. Lingvostatistika til birliklarini hisoblash, ularni tartiblash va ma’lum tizim asosida tahlilga tortishni osonlashtiradi. Ayniqsa, fonetik, leksik va grammatik birliklarning ogʻzaki va yozma nutq shakllarida qoʻllanish darajasini aniqlashda muhim ahamiyatga ega. Bu metoddan foydalanish uchun lingvostatistikaning mohiyati, tarixi, oʻzbek va jahon tilshunosligidagi natijalari hamda tamoyillarini oʻrganish maqsadga muvofiq.

BADIIY MATNNI TAHLIL QILISH TAMOYILLARI

2024-05-30T15:30:40+05:00

Mazkur maqolada intertekstuallik tushunchasi, ularga berilgan turli ta’riflar, badiiy matnni tahlil qilish tamoyillari hamda ushbu tamoyillar asosida Tohir Malikning “Shaytanat” asari badiiy matn tahlili uchun namuna sifatida olindi. Matnlarning ajralmas qismi bo‘lgan intertekstuallik badiiy matnning shakllanishi va idrok qilinishida muhim lingvistik vosita sanaladi. Bunday matn parchalari tayyor lisoniy birlik sifatida kitobxonning ongidan allaqachon joy olganligi uchun intertekstuallik qatnashgan badiiy matnni tushunish ancha osonlashadi hamda muallifning badiiy niyati o‘quvchi uchun yana ham aniqlashadi. Intertekstuallik matn tahlilida asosiy tamoyillardan biri bo‘lib, bugun u lingvistika va adabiyotshunoslikning tadqiq predmetlaridan biriga aylanib ulgurdi. Maqolada bir qancha olimlarning tadqiqotlari, tahlil usullari haqida ham fikrlar berilgan bo‘lib, ularga munosabat bildirilgan.

KO‘P TILLILIK VA KO‘P MADANIYATLILIK MUHITIDA O‘ZBEK TILINI O‘RGATISH MASALALARIGA DOIR

2024-05-30T16:25:23+05:00

Mazkur maqolada ko‘p tillilik va ko‘p madaniyatlilik muhitida o‘zbek tilini o‘rgatish masalalari, ushbu jarayonda yuzaga keladigan muammoli vaziyatlar, multilingual muhitda o‘zbek tilini samarali o‘qitishga xizmat qiladigan metod va yondashuvlar tahlil qilinadi, bu borada takliflar beriladi.

SOLIQ SOHASIGA OID NORMATIV-HUQUQIY HUJJATLARIDAGI LINGVISTIK MUAMMOLAR

2024-05-30T11:27:11+05:00

Mazkur maqolada lingvistik ekspertizaning huquqiy asoslari, normativ-huquqiy hujjatlarning, xususan, soliq sohasiga oid ichki hujjatlarni lingvistik ekspertizadan o‘tkazishning muhimligi asoslab berilgan. Soliq sohasiga oid hujjatdagi xatolar sanab o‘tilgan va bu bilan soliq sohasi rus guruhi talabalariga o‘zbek tili fanida hujjatlar bilan ishlashning muhimligi aytib o‘tilgan.

GRAFOLOGIK TAHLIL QILISH METODIKASI

2024-05-30T17:04:31+05:00

Bu maqola qo‘l yozuvini grafologik tahlil qilishda kerak bo‘ladigan yozuvning asosiy xususiyatlarini ochib beradi. Metodikasini aniqlaydi. Qo‘l yozuvi misollar orqali tahlil qilinib, shu orqali grafologiyaning amaliy va nazariy ahamiyatini belgilaydi.

VIEWS OF EASTERN THINKERS ON INTERACTIVE EDUCATION AND ITS PRINCIPLES

2024-05-30T16:17:50+05:00

The article analyzes the theoretical foundations of pedagogical technology and interactive learning in the organization of the educational process. The article presents the methodology and didactic views of orientalists on the problems of mental, moral and physical development of a person in their works. Issues such as relevance, opportunities, principles of using interactive learning were studied. The analysis of important factors in the organization of the interactive educational process is presented. Conclusions are also made based on the results of research on the use of an interactive learning model.

OʻZBEK VA QORAQALPOQ TILLARIDA OZIQ-OVQAT MAVZUSIDAGI MAQOLLARNING LINGVOMADANIY XUSUSIYATLARI

2024-05-30T11:19:08+05:00

Mazkur maqolada lingvomadaniyatshunoslikning oʻrganish obyekti boʻlgan maqollarga toʻxtalingan. Oziq-ovqat nomlari ishtirok etgan oʻzbek va qoraqalpoq maqollaridan namunalar keltirilib, lingvomadaniy aspektda qiyosiy tahlil etilgan.

O‘ZBEK TILI MASHG‘ULOTLARIDA ADABIY O‘QISH KO‘NIKMALARINI RIVOJLANTIRISHNING AMALIY JIHATLARI

2024-05-30T16:58:52+05:00

Mazkur maqolada O‘zbek tili mashg‘ulotlarida adabiy o‘qish ko‘nikmalarini rivojlantirishda ayrim metodik tavsiyalar, adabiy o‘qish ko‘nikmalarini rivojlantirishda matn bilan ishlashning amaliy jihatlari ko‘rsatib berilgan.

O‘ZBEK TILINI IKKINCHI TIL SIFATIDA O‘RGANISHDA SO‘Z MA’NOLARINI O‘ZLASHTIRISH

2024-05-30T15:43:09+05:00

Millatimiz yoshlarini har tomonlama komil shaxslar, chinakam intellektual salohiyat egalari qilib tarbiyalashga qaratilgan uzluksiz ta’lim tizimining har bir bosqichi va ta’lim sohalari zimmasiga muayyan ma’rifiy maqsad va vazifalar yuklatilgan. Ta’lim boshqa tillarda olib boriladigan maktablarda yoki xorijliklar tomonidan o‘zbek tilini o‘rgatishga doir barcha shart-sharoitlar yaratilgan. Bunda o‘zbek tilini o‘zlashtiruvchilar o‘qish, yozish, muloqot qilish va fikrini ifodalashni o‘rganadilar. Bunda, albatta, o‘zbek tilida o‘qish va o‘rganish uchun so‘z ma’nolari mohiyatini tushunish, so‘z mazmunini turli kommunikativ vaziyatlarda o‘zlashtirish hamda undan savodli darajada foydalana olish ko‘nikmasini rivojlantirishga e’tibor qaratilishi zarur.

O‘ZBEK MULOQOT XULQINING SOTSIOLOGIK XUSUSIYATLARI

2024-05-30T09:38:01+05:00

Maqolada o‘zbek muloqot xulqining xususiyatlari, jumladan ijtimoiy muhitning muloqot madaniyatiga ta’siri, muloqot qonuniyatlarini bilish hamda uni o‘rnatish malakalari va qobiliyatlarini rivojlantirish masalalari yoritilgan. O‘zbek millatiga xos o‘zaro muloqot muhitlaridan quyidagilarga: ustoz va shogird o‘rtasidagi muloqot jarayoni, ota-ona va farzandlar o‘rtasidagi muloqot jarayoni, qaynona va kelin o‘rtasidagi muloqot jarayoniga to‘xtalindi va tahlil etildi.

XORIJLIKLARGA O‘ZBEK TILINI MAQSADLI O‘QITISHDA YUZAGA KELADIGAN MUAMMOLAR VA MUQOBIL YECHIMLAR

2024-05-30T16:53:29+05:00

Ushbu maqolada o‘zbek tilini xorijliklarga maqsadli o‘qitishda yuzaga keladigan bir qancha muammolar haqida fikr yuritilgan bo‘lib, o‘z navbatida har bir muammoga to‘xtalganda ma’lum darajadagi yechimlar taklif qilingan. Bu kabi muammolar sifatida izohlangan o‘zbek tilidagi so‘zlar talaffuzi, tilidagi shevalarni xorijliklarga o‘rgatish, til mutaxassislari tomonidan yaratilgan audio va video materiallarning yetishmasligi, o‘zbek tilini mustaqil o‘rganuvchilar uchun to‘rt ko‘nikmaning har biriga alohida-alohida adabiyotlar yaratish zaruriyati kabi muammolar ba’zi misollar asosida yoritib berilgan.

O‘ZBEK TILINING RASMIY AXBOROT USLUBINI YARATISHDA NUTQ USLUBLARINING AHAMIYATI

2024-05-30T15:33:45+05:00

Internet olami, milliy axborot-qidiruv tizimlarida (tabiiy til) o‘zbek tilining o‘z o‘rni bo‘lishiga erishish bugungi kunda kechiktirib bo‘lmas vazifadir. Bu esa axborot-qidiruv tizimlari, jumladan, milliy korpuslarda o‘zbek nutq madaniyatiga xos materiallar va ularni turli belgilar asosida qidirib topish imkoniyatini beruvchi tizimni ishlab chiqish ehtiyojini keltirib chiqaradi. Ushbu maqolada tildan amaliy foydalanish usul, vosita va materiallari, ularni tayyorlash xususida fikr yuritiladi.

FILOLOGIYA YO‘NALISHI RUSIYZABON GURUHLARIDA O‘ZBEK ADABIYOTI FANINI O‘QITISHDA ASAR TAHLILI MUAMMOLARI

2024-05-30T16:48:01+05:00

Filologiya yo‘nalishi rusiyzabon guruhlarida o‘zbek adabiyotini o‘qitishda badiiy asarlarning tahlili nihoyatda muhim. Chunki talabalarning og‘zaki va yozma nutqini shakllantirishda asarlarning tahlili, xususan, pragmatik va lingvistik tahlili katta yordam berishi, shu bilan birga, ayrim badiiy asarlarning sotsiopragmatik tadqiqi talabalarning o‘qilgan har bir asarga o‘z munosabatini ko‘rsatadi.

O‘ZBEK TILINI BADIIY FILMLAR VA BADIIY ADABIYOTLAR VOSITASIDA O‘RGATISH

2024-05-30T11:34:56+05:00

Ushbu maqolada o‘zbek tilini o‘zga tilli guruhlarga yoki xorijliklarga badiiy film yoki badiiy asarlar orqali o‘rgatish haqida fikr yuritilgan.

АНАЛИЗ ИЗУЧЕНИЯ ЯЗЫКА И СТИЛЯ ПРОИЗВЕДЕНИЙ А.И.КУПРИНА

2024-05-30T17:07:19+05:00

Александр Иванович Куприн - один из выдающихся писателей XX столетия. В творчестве и личной судьбе Куприна эмиграция сыграла, может быть, наиболее трагичную роль, чем в судьбе многих других писателей. Отрыв от родины для него оказался катастрофичным. В данной статье будет проведен анализ изучения языка и стиль произведений А.И.Куприна.

X(İKS)-FEMİK XARAKTERLİ ÖZBƏK VƏ AZƏRBAYCAN ATALAR SÖZLƏRİNİN TİPOLOJİ XÜSUSİYYƏTLƏRİ

2024-05-30T16:21:14+05:00

Müxtəlif dillərdə atalar sözlərinin müqayisəli tipologiyası dil və düşüncə münasibətləri ilə bağlı bir çox fundamental problemlərin öyrənilməsində öz prioritetliyini saxlayır. Şübhəsiz ki, bu, mövzunun aktuallığını göstərir. Bu tədqiqatda Azərbaycan və özbək atalar sözlərinin müqayisəli təhlili öyrənilmişdir. Düzdür, Azərbaycan və özbək dillərinin qaydaları bir-birindən bir qədər fərqli olsa da, uyğun cəhətlər daha çox diqqəti cəlb edir və bu harmoniya hər addımda hiss olunur. Sözsüz ki, dillər arasındakı bu oxşarlıq türkdilli xalqların qohum dillər kateqoriyasına aid olmasından irəli gəlir. Beş yüzdən çox atalar sözü müqayisə üçün tədqiq edilmişdir. Nəticədə azərbaycan və özbək atalar sözlərinin demək olar ki, doxsan doqquz faizinin semantika və leksik quruluş baxımından bir-birinə tam uyğun olduğu və onların hər iki dildə evfemik və ya disfemik olduğu aşkar edilmişdir. Ona görə də belə araşdırmaların sistemli şəkildə tədqiqi iki qardaş xalqın bütün sahələrdə qarşılıqlı əlaqələrinin daha dərindən dərk edilməsinə, hər iki dilin gözəlliyinin qorunub saxlanmasına müsbət təsir göstərəcəyinə ümid edirik.

TA’LIM RUS TILIDA OLIB BORILADIGAN GURUHLARDA “O‘ZBEK TILIDA SO‘Z TARKIBI” MAVZUSINI O‘RGATISH TAJRIBASIDAN

2024-05-30T11:24:06+05:00

Mazkur maqola o‘zbek tilida so‘z tarkibini rus tili bilan chog‘ishtirib o‘rganishga bag‘ishlangan.

O‘ZBEK TILIDA MUROJAAT SHAKLLARI VA ULARNING GENDER XOSLANISHI

2024-05-30T17:01:32+05:00

Ushbu maqolada biz o‘rganmoqchi bo‘lgan obyekt bu - til hodisalaridan biri bo‘lgan murojaat shakllari, ya’ni fatik kommunikatsiyadir. Fatik kommunikatsiya jarayonida adresant va adresatlarning jins jihatidan farqlanishi sodir bo‘ladigan nutqiy vaziyatda tahlil qilinadi. Murojaat shakllarining ijtimoiy xususiyatlari, undalma va murojaatning umumiy yoki farqli tomonlari, ifodalanish usul hamda vositalari, murojaat ifodalanishining ekstralingvistik va psixolingvistik vosita omillari, murojaat leksikanining tematik tasnifi yoritib beriladi.

OʻZBEK TILINI XORIJIY TIL SIFATIDA OʻQITISHDA MUSTAQIL TAʼLIMNING AHAMIYATI

2024-05-30T16:14:33+05:00

Oʻzbek tilini xorijiy til sifatida oʻqitishning muhim jihatlaridan biri bu til oʻrganuvchining oʻzbek tiliga boʻlgan qiziqishi, madsadi va hurmati hisoblanar ekan, ularni til oʻrganuvchida paydo boʻlishi oʻqituvchining metodikasiga bogʻliq. Bunda mustaqil ta’limning ahamiyati katta. Biroq mustaqil ta’limga til oʻrganuvchini undash oʻziga xos yondashuvlarni talab etadi. Maqolada mustaqil ta’limni tashkil etishning bir nacha usullari sanab oʻtilgan boʻlib, ular til oʻrganuvchining oʻz xohishi bilan oʻzbek tilini oʻrganishga boʻlgan ishtiyoqini oshirishga xizmat qilishi mumkinligi asoslab berilgan.

MULTILINGUALIZM MUHITIDA SHAKL VA MA’NO MUNOSABATLARINI O‘QITISHNING LINGVOKULTUROLOGIK JIHATLARI

2024-05-30T09:46:58+05:00

Ushbu maqolada o‘zga tilli guruh talabalariga o‘zbek tilini o‘qitishda yuzaga keladigan muammolar haqida fikr yuritilgan bo‘lib, ularni talabalarga oson o‘qitishga oid yechimlar taklif qilingan. Frazemalar har bir milliy madaniyatning in’ikosi bo‘lgani bois, multilingualizm muhitida ushbu til birliklari o‘rtasida kuzatiladigan shakl va ma’no munosabati hodisalarini o‘qitish ayniqsa, qiyinchilik tug‘diradi. Darsning samarasini oshirish, talabaga tushunarli bo‘lishi uchun metodik ta’minotni to‘liq shakllantirish lozimligi va bunda o‘qituvchi turli kitoblardan, taqdimot va zamonaviy metodlardan foydalanishi maqsadga muvofiqligi turli tavsiyalar bilan yoritib berilgan.

O‘ZBEK TILINI XORIJIY TIL SIFATIDA O‘QITISHDA AUTENTIK MATERIALLAR UCHUN TOPSHIRIQLAR TUZISH METODLARI

2024-05-30T16:56:06+05:00

Ushbu maqolada o‘zbek tilini xorijiy til sifatida o‘qitishda autentik materiallarning o‘rni, ulardan til ta’limida foydalanish, autentik materiallarga mos keladigan topshiriqlar tuzish haqida so‘z yuritilgan. Autentik materiallardan foydalanish muammolari tahlil qilingan va ularga oid yechimlar taklif qilingan. O‘zbek tilini o‘rganuvchilarga jonli til muhitiga yanada osonroq kirishni ta’minlaydigan topshiriqlarga misollar keltirilgan.

ADABIY O‘QISH DARSLARIDA RUHIYAT MASALALARINING O‘RGANILISHI

2024-05-30T15:38:41+05:00

Mazkur maqola adabiy o‘qish darslarida ruhiyat masalalarining yoritilish uslublariga bag‘ishlangan. Maqolaning kirish qismida mavzuning nazariy masalalari yoritilgan. Unda ruhiyat masalalarining o‘ziga xos xususiyatlari, shuningdek, mavzuga doir nazariy, ilmiy qarashlar o‘z aksini topgan. Maqolada mavzuni o‘qitishning pedagogik asoslari, ya’ni mavzu bo‘yicha amaliy mashg‘ulotlarni o‘tishda ruhiyat masalalari tahlili yuzasidan topshiriqlar, amaliy mashg‘ulotning metodik ta’minoti haqida mulohazalar berilgan.
Maqolada adabiy o‘qish darslarida ruhiyat masalalariga yangicha yondoshuv badiiy asarni o‘rganishda o‘quvchi - talaba uchun yuqori samara berishi asoslab berilgan. U orqali o‘quvchi - talabalarning bilimi va ijodkorlik qobiliyatini rivojlantirish mumkinligi aniqlangan.